2 Ιουλ 2009

Νόμος, ανδρεία και φόβος. Η ακαταμάχητη ισχύς του Κράτους και της Βίας.

Μερικές αποσαφηνίσεις:
1. Ο νόμος ως Θέμις, κανόνας δικαίου, έθιμο φυσικό και ηθικό.
2. Ο φόβος ως ηθικός ή θεϊκός φόβος, αιδώς και υγιές συναίσθημα, φυσικό ένστικτο και έλλογο πάθος και όχι ως παράλογο όπως η φοβία (φυγή, πανικός, τρόμος, φοβέρα του θανάτου).
3. Κράτος: Δεν αναφέρομαι απαραίτητα στο σημερινό ελληνικό κράτος.

Μέρος Α - Ο εξορκισμός της λέξης φόβος:

Ίσως στενοχωρήσω κάποιους φίλους χριστιανούς και μη.

Η αφοβία δεν είναι πανάκεια. Δεν υπάρχει μόνο Δειλία και Αφοβία. Υπάρχει και το μέσο: Η αρετή της Ανδρείας! Σύμφωνα με τον πανεπιστήμονα Αριστοτέλη, ο ανδρείος πρέπει να φοβάται αλλά και να αντιμετωπίζει τον φόβο ατάραχος.

Οι δειλοί (φοβικοί) και οι θρασείς (άφοβοι) βρίσκονται πάντα σε πλάνη, καθώς ο μεν δειλός θεωρεί φοβερά και όσα δεν είναι, ενώ ο θρασύς περιφρονεί τα φοβερά είτε από άγνοια, είτε σε παροξυσμό τρέλας (όπως οι χριστιανοί μάρτυρες, οι αλκοολικοί, οι ναρκομανείς, οι πνευματικά ανάπηροι ή οι Κέλτες και άλλοι βάρβαροι). Οι βάρβαροι και κυρίως οι υπερβολικά μέλανες και οι υπερβολικά λευκοί είναι δειλοί.

Όσοι έχουν υπηρετήσει στις Ειδικές Δυνάμεις και έχουν βρεθεί σε ακρότατες καταστάσεις ίσως κατανοούν τί εννοούσε ο γίγαντας Σταγειρίτης (και τί εννοεί ο καθηγητης Κωσταράς όπως θα διαβάσετε παρακάτω).

Άλλωστε η έγερση του φόβου είναι μέσο τραγικής ηδονής. Ο φόβος, το έλεος και η κάθαρση είναι τα τρία βασικά στοιχεία της τραγωδίας. Ο φόβος είναι θεμελιώδες ένστικτο και έλλογο πάθος του ανθρώπου που αποσκοπεί στην αυτοπροστασία του.

Πολίτες - ΟπλίτεςΠολίτες - Οπλίτες

Ο φόβος στην τραγωδία όπως και ο φόβος του εκπαιδευμένου οπλίτη (που έχει υψηλά ιδανικά όπως η ελευθερία κ.α.) είναι εφήμερος. Ειδικότερα στην δεύτερη περίπτωση είναι στιγμιαίος αλλά αρκετός για να λειτουργήσει προστατευτικά για αυτόν και τους συντρόφους του (περίπολο, διμοιρία, φάλαγγα).
Τα συναισθήματα φόβου συναγείρουν το νευροφυτικό σύστημα και τους ενδοκρινείς αδένες. Η λειτουργία τους θέτει σε συναγερμό όλο τον οργανισμό. Ο φόβος κινητοποιεί κατά πρώτο λόγο τη Συμπαθητική περιοχή του νευροφυτικού συστήματος. Όλος ο οργανισμός ευρίσκεται σε συναγερμό, τα αισθητήρια όργανα διεγερμένα και ο οπλίτης σε όξυνση. Ο φόβος, επομένως, είναι καλός εις τούτο κυρίως, στο ότι θέτει τον οργανισμό σε ετοιμότητα συναγερμού, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον απειλούντα κίνδυνο.
Ο φόβος πάντα υπάρχει, εκτός από τις περιπτώσεις που προανέφερα (βλ. άφοβοι). Λένε πως όποιος δεν φοβάται θεωρείται ότι έχει αυτοπεποίθηση, αυτοβεβαιότητα και θάρρος. Στην πραγματικότητα έχει μικρότερο φόβο. Περισσότερα για αυτό το θέμα θα βρείτε στο βιβλίο Στρατιωτική Ψυχολογία (εκδόσεις Αθήνα, 1990) του καθηγητή Γρηγόριου Φ. Κωσταρά.

Μέρος Β - Στην δημοκρατία ο οπλίτης είναι ο πολίτης.
Ο φόβος του οπλίτη ως πολίτη όπως παρουσιάζεται στην τραγωδία "Ευμενίδες":

ΤΟ ΜΗΤ' ΑΝΑΡΧΟΝ ΜΗΤΕ ΔΕΣΠΟΤΟΥΜΕΝΟΝ
ΑΣΤΟΙΣ ΠΕΡΙΣΤΕΛΛΟΥΣΙ ΒΟΥΛΕΥΩ ΣΕΒΕΙΝ
ΚΑΙ ΜΗ ΤΟ ΔΕΙΝΟΝ ΠΑΝ ΠΟΛΕΩΣ ΕΞΩ ΒΑΛΕΙΝ
Ευμενίδες (696, λόγος της Αθηνάς) του μαραθωνομάχου Αισχύλου

Εδώ η Αθηνά συμβουλεύει τους πολίτες να μην ανέχονται μήτε το άναρχον
(έλλειψη οποιασδήποτε αρχής), μήτε το δεσποτούμενον (δεσποτεία,
υποδούλωση των πολιτών). Στην πόλη πρέπει να υπάρχει κάποιο δεινό
(φόβος).

Άρειος Πάγος κάτω από την ακρόπολη των ΑθηνώνΆρειος Πάγος κάτω από την ακρόπολη των Αθηνών

Ο χορός στις Ευμενίδες ίσως είναι ο μοναδικός χορός των έργων του Αισχύλου όπου δεν εμφανίζεται φοβισμένος. Ο χορός είναι φανερά άφοβος και οργισμένος (πριν το τέλος). Ο άφοβος χορός είναι οι Ερινύες!

Κάνοντας την παραδοχή πως δεν είχαν βουλευτήρια, δικαστήρια και άλλες δημοκρατικές δομές οι πρόγονοι των Ελλήνων της κλασσικής εποχής και προγονοί μας μπορούμε να προσδιορίσουμε τις ακόλουθες μεταβολές όπως παρουσιάζονται στην τριλογία "Ορέστεια":
1. Άκρατη, απόλυτη Μοναρχία (Μυκήνες) και Αναρχία -> Οργανωμένη πολιτική κοινωνία - Συντεταγμένη νομοθετικώς ελεύθερη πολιτεία - Δημοκρατία
2. Δεσποτεία -> Πολιτική συνείδηση (εκούσια θητεία στο πολιτικό καθήκον και ιερή λειτουργία προς τη θεία πόλη)
3. Συντήρηση -> Πρόοδος - Αρχή Θεών και νόμων
4. Αδίσταχτες Ερινύες (απόλυτη εφαρμογή φυσικών και ηθικών νόμων και αμείλικτη τιμωρία) -> Ευμενίδες (Δικαστήριο, ευμένεια-επιείκεια όπου προβλέπεται, πραγματικό έλεος που είναι βασικό πάθος και συναίσθημα των Ελλήνων)
5. Πανάρχαιες θεότητες -> Ολύμπια θρησκεία των Ελλήνων
6. Τρόμος, φοβία και αφοβία -> ηθικός ή θείος φόβος (ο καλώς νοούμενος φόβος, αιδώς, αν θέλετε δείτε τον ως σεβασμό στους θεούς)

Όμως ποιά είναι η πολιτική διάσταση και το πολιτικό νόημα του φόβου όπως παρουσιάζεται στο τρίτο μέρος της "Ορέστειας";

Ερινύες και Ορέστης

Σύμφωνα με το μαραθωνομάχο Αισχύλο οι τρομερές Ερινύες δεν έφυγαν αλλά πήγαν και κατοίκησαν στα ιερά άδυτα του Αρείου Πάγου ως Ευμενίδες και προστάτιδες του κράτους. Η σωτηρία των Αθηνών είναι συνδεδεμένη με την λατρεία των Ευμενίδων, δηλαδή την πεποίθηση ότι στη Ακρόπολη είναι οι προστάτιδες του νόμου, σεβαστές Ευμενίδες και ότι μόνο ο τιμών τις θεές άρα ό συνεχόμενος υπό του ηθικού ή θείου φόβου του νόμου, θα έχει την προστασία της πολιούχου Αθηνάς.

Σύμφωνα με την Αθηνά (Ευμενίδες 681 κ.ε.) φορέας του ηθικού ή θείου φόβου του νόμου είναι ο θεσμός της βουλής στο Άρειο Πάγο (εκεί που ζουν οι Ερινύες ως Ευμενίδες).

Όμως λίγο πριν γίνουν Ευμενίδες, οι Ερινύες προειδοποιούν το κράτος πως αν δεν έχει φόβο τότε δεν θα σέβεται το δίκαιο. Ο παντεπόπτης και κράτιστος Ζευς δεν θα διστάσει να αμολήσει τον κεραυνό του εναντίον αυτών που βασιζόμενοι στη δύναμή τους στρεβλώνουν το δίκαιο.

ΕΝΘΕΝ ΕΣΤ' ΕΠΩΝΥΜΟΣ
ΠΕΤΡΑ ΠΑΓΟΣ Τ' ΑΡΕΙΟΣ ΕΝ ΔΕ ΤΩ ΣΕΒΑΣ
ΑΣΤΩΝ ΦΟΒΟΣ ΤΕ ΞΥΓΓΕΝΗΣ ΤΟ ΜΗ ΑΔΙΚΕΙΝ
ΣΧΗΣΕΙ ΤΟ Τ' ΗΜΑΡ ΚΑΙ ΚΑΤ' ΕΥΦΡΟΝΗΝ ΟΜΩΣ,
ΑΥΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΜΗ 'ΠΙΚΑΙΝΟΥΝΤΩΝ ΝΟΜΟΥΣ
Με λίγα λόγια: Συνέχεια η αδικία θα συγκρατείται από τo φόβο έτσι ώστε να μην κάνει ο καθένας ότι νόμο θέλει.

Νόμος ηθικός, θεϊκός, φυσικός που προστατεύεται από τους αστυνόμους.

Ο Ζευς και άλλοι θεοί είναι οι αστυνόμοι (Αισχύλου Αγαμέμνων 88: "πάντων δε θεών των αστυνόμων"). Τα αδέλφια της Νίκης και του Ζήλου (Κράτος και Βία) είναι οι πιστοί ακόλουθοι και όργανα του παντοκράτορος και παντεπότη Διός.

Εάν οι πολίτες-όργανα του νόμου προμηθευτούν δόρατα ή σάρισες τότε θα γίνουν αποτελεσματικότερα εναντίων των μη-πολιτών.

Πως θα εφαρμοστεί ο νόμος σε κράτος (ισχύς, δύναμη, αρχή, εξουσία: Πίνδαρου Ολυμπιονίκαι 6,96 "Ζηνός κράτος") όταν δεν λειτουργεί η πειθώ (δύναμη του ανθρώπινου λόγου που ταυτίζεται μερικές φορές με την βία) πάνω στους παράνομους, αθέμιστους, αντικοινωνικούς και άνομους; Μα φυσικά με τη βία*!

Μόνο το (δίκαιο) κράτος μπορεί να ασκήσει βία*. Αυτή νομίζω πως είναι μια από τις ελληνικές γραμμές!

Θνητά όργανα του νόμουΘνητά όργανα του νόμου και της "Police"

Ευταξία και ασφάλεια για τους πολίτες.
Κοινωνική γαλήνη και όχι ασέβεια προς τους θεούς.Νόμος και τάξη.
Κράτος και Βία εναντίων των άνομων, ανόσιων, Κυκλώπων, ασεβών όπως ορίζουν οι αστυνόμοι θεοί.


* Βία (ιωνικά: βίη) κυρίως σημαίνει:
1. Σωματική δύναμη, ρώμη, αλκή (Ομήρου Οδύσσεια Χ 219: "επήν υμέων γε
βίας αφελώμεθα χαλκώ", Βακχυλίδης 5,181: "Πέλοπος βία").
2. Ο ισχυρός, ανδρείος, γενναίος (Ομήρου Ιλιάς Β 658: "βίη
Ηρακληείη").
3. Πνευματική δύναμη (Ομήρου Ιλιάς Γ 45: "ούκ έστι βίη φρεσίν ουδέ
τις αλκή").
4. Αποδεικτική δύναμη, τεκμήρια αποδείξεως (Φιλόδημου του επικούρειου
περί Σημείων και Σημειώσεων: "βίην ουκ έχειν προς το αποδείξαι")
5. Ορμή επί των δυνάμεων της φύσεως (Λιβανίου 4,571: "αι δε βίαις
θαλαττης αφανισθήναι").
6. Χρήση σωματικής υλικής ή ηθικής δύναμης προς επιβολήν θελήσεως,
καταναγκασμός.
7. Αυθαιρεσία (Δίων ο Κάσσιος: "βίας γραφή").
8. Νεωτέρως και στην δημοτική ως βιά σημαίνει σπουδή, το επείγεσθαι,
βιασύνη (Σολωμού Εθνικός Ύμνος: "που με βιά μετράει την γή").

Περισσότερα για την Βία:
hellenicreligion.gr: Περί Βίας
Αντίσταση με Κράτος, με Βία, με Ζήλο και με Νίκη σε όλους όσους,
όντες αναρχικοί, προσπαθούν να επιφέρουν την κατάλυση των κοινωνικών
Νόμων και Θεσμών.

Δεν υπάρχουν σχόλια: